11 ਮਾਰਚ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ):ਹਲਦੀ (Turmeric) ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕੇਸਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸਾਡੀ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ – ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ “ਹਰਿਦ੍ਰ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਸੀ।
ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਚਿਕਿਤਸਕ ਚਰਕ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ਰੁਤ ਨੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: ਪੀਲਾ ਅਤੇ ਕਾਲਾ। ਹਲਦੀ ਨੂੰ ‘ਦਵਾਈ’ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ, ਪੇਟ ਦਰਦ, ਜ਼ਹਿਰ ਆਦਿ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਵਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹਲਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰਕੁਮਾ ਕੈਸੀਆ ਜਾਂ ਬਲੈਕ ਜ਼ੇਡੋਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ, ਮਨੀਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਯਿੰਗਾਂਗਮੁਬਾ, ਮੋਨਪਾ ਭਾਈਚਾਰੇ (ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ) ਵਿੱਚ ਬੋਰੰਗਸ਼ਾਗਾ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ੇਰਦੁਕਪੇਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬੇਈਚੋਂਬਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਦੀਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਜਾਮਨੀ ਧੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਹਲਦੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਜਾਂ ਰਾਈਜ਼ੋਮ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਹਲਦੀ ਕਿਸਮ ਨਾਲੋਂ ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਦੀ ਉੱਚ ਦਰ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ, ਚਮੜੀ ਦੀ ਜਲਣ, ਅਤੇ ਸੱਪ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪੇਸਟ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਪੇਸਟ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀ-ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਫੰਗਲ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਦਾ ਪੇਸਟ ਮੋਚਾਂ ਅਤੇ ਸੱਟਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦਰਦ ਤੋਂ ਅਸਥਾਈ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਵਿਰੋਧੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਨਾਮ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ‘ਮਾਂ ਕਾਲੀ’ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਜੋ ਜੀਵਨ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਨਾਮ ‘ਕਾਲ’ ਨਾਮ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਰੂਪ ਹੈ।
ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਦਾ ਗੁੱਦਾ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਵੀ ਦੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਾਈਜ਼ੋਮ ਅਕਸਰ ਦੇਵੀ ਲਈ ਕਾਲੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਲੀ ਹਲਦੀ ਧਾਰਮਿਕ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
