09 ਜੁਲਾਈ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 (Vitamin B12) ਨੂੰ ਕੋਬਾਲਾਮਿਨ (Cobalamin) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ, ਇਹ ਡਾਇਟ ਅਤੇ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀਐਨਏ (DNA) ਅਤੇ ਸੈੱਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਲਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ (ਆਰਬੀਸੀ) ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਊਰਜਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਰਮੋਨ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ
ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਸਕਿਨ ਵਿੱਚ ਪੀਲਾਪਣ, ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ ਜਾਂ ਸੁੰਨ ਹੋਣਾ, ਅਸੰਤੁਲਨ, ਭੁੱਖ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਭਾਰ ਘਟਣਾ, ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਜੀਭ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੀਭ ਵਿੱਚ ਸੋਜ, ਜਲਣ ਅਤੇ ਫੋੜੇ। ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਉਲਝਣ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ (India) ਵਿੱਚ 47 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ।
ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਅੰਡੇ (Egg), ਦੁੱਧ (Milk), ਮਾਸ (Meat), ਘਿਓ (Ghee), ਮੱਛੀ (Fish), ਚਿਕਨ (Chicken), ਬੀਫ (Beef) ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਕੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਭੋਜਨਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਕੇ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਭੂਸ਼ਣ ਰਿਸਰਚ ਲੈਬ (Dr. Bhushan Research Lab) ਦੇ ਡਾ. ਸਮੀਰ ਭੂਸ਼ਣ (Dr. Sameer Bhushan) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਜੋ ਲੋਕ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਡਾਇਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਪਰ ਬੂਸਟਰ ਡਰਿੰਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ। ਇਸ ਡਰਿੰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਪੀਣ ਨਾਲ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਦਾਮ, ਕਾਲੇ ਤਿਲ, ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼, ਖਜੂਰ ਅਤੇ ਮਿਲਕ ਸ਼ੇਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਕੇ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਡਰਿੰਕ ਇਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੀ ਫਾਇਦੇ ਹਨ।
1. ਦੁੱਧ
ਦੁੱਧ (Milk) ਇੱਕ ਤਰਲ ਭੋਜਨ ਹੈ ਜੋ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦਾ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਕੱਪ ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 0.4-1.0 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਬੀ12 ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ (Curd) ਅਤੇ ਪਨੀਰ (Paneer) ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਬਦਾਮ
ਬਦਾਮ (Almonds) ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਟ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਫੈਟ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਇਹ ਨਟ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. ਕਾਲੇ ਤਿਲ
ਕਾਲੇ ਤਿਲ (Black Sesame Seeds) ਸਿਹਤ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭੋਜਨ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ (Iron), ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ (Calcium) ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ (Protein) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
4. ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼
ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ (Raisins) ਇੱਕ ਸੁੱਕਾ ਮੇਵਾ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਇਰਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
5. ਖਜੂਰ
ਖਜੂਰ (Dates) ਇੱਕ ਸੁੱਕਾ ਮੇਵਾ ਹੈ ਜੋ ਫਾਈਬਰ (Fiber), ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ (Potassium) ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੂਗਰ (Natural Sugar) ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬੀ12 ਬੂਸਟਿੰਗ ਸ਼ੇਕ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕਰੀਏ
ਸਮੱਗਰੀ
ਇੱਕ ਚਮਚ ਕਾਲੇ ਤਿਲ, ਪੰਜ ਪਿਸ਼ੋਰੀ (ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼), ਪੰਜ ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਬੀਜ ਕੱਢ ਕੇ, ਬਿਨਾਂ ਬੀਜਾਂ ਵਾਲੇ ਖਜੂਰ, ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਭਿਓ ਦਿਓ।
ਹੁਣ ਸਵੇਰੇ ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਦੁੱਧ ਲਓ। ਸਵੇਰੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਿਕਸਰ ਜਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਓ ਅਤੇ ਬਾਰੀਕ ਪੀਸ ਲਓ। ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਦੁੱਧ ਪਾਓ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮਿਕਸਰ ਚਲਾਓ। ਤੁਹਾਡਾ ਬੀ12 ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸ਼ੇਕ ਤਿਆਰ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਨਾਸ਼ਤੇ ਵਜੋਂ ਖਾਓ। ਇਸਦਾ ਸੇਵਨ ਊਰਜਾ ਵਧਾਏਗਾ ਅਤੇ ਇਮਿਊਨਿਟੀ (Immunity) ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਡਰਿੰਕ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ:-
ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਥਕਾਵਟ, ਚੱਕਰ, ਅਤੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਸੁੰਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਹੀ ਡਾਇਟ ਅਤੇ ਬੀ12 ਰਿਚ ਸ਼ੇਕ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
