ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 30 ਜਨਵਰੀ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਲੂਣ (Salt) ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਆਦੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੂਣ ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਨਮਕ ਨਾ ਖਾਣ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ (Sodium Chloride) ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ (Electrolyte) ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਮਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਤਰਲ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਨਸਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਨਮਕ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਖਾਣ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ?
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਖਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ? ਪ੍ਰੀਤੀ ਪਾਂਡੇ (Preeti Pandey), ਸੀਨੀਅਰ ਡਾਇਟੀਸ਼ੀਅਨ (Senior Dietician), ਅਪੋਲੋਮੈਡੀਕਸ ਸੁਪਰ ਸਪੈਸ਼ਲਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ (Apollo Medics Super Specialty Hospital), ਲਖਨਊ (Lucknow), ਇਸ ਬਾਰੇ ਨਿਊਜ਼18 ਨੂੰ ਦੱਸ ਰਹੀ ਹੈ-
ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਨਮਕ ਖਾਣਾ ਸਹੀ ਹੈ ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਮਕ ਵਿੱਚ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਡੀਅਮ (Sodium) ਅਤੇ 60 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਲੋਰਾਈਡ (Chloride) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਕਲੋਰਾਈਡ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਘਾਤਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 5 ਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਪੀਓ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ (Potassium) ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ, ਫਲ (Fruits), ਸਬਜ਼ੀਆਂ (Vegetables), ਗਿਰੀਆਂ (Nuts) ਆਦਿ ਖਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੁਸੀਂ ਵਧੇਰੇ ਤਾਜ਼ਾ ਭੋਜਨ ਵੀ ਖਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਖਾਣ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ
1. ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ:
ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਮਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ (Blood Pressure) ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੂਣ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
2. ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ:
ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ (High Blood Pressure) ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ (Heart Attack), ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਵਰਗੀਆਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ:
ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ (Protein) ਦਾ ਸੇਵਨ ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ (Calcium) ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀਆਂ (Bones) ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਮਿਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ (Osteoporosis) ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
4. ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ:
ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੂਣ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸੁੰਗੜਨ, ਨਸਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
5. ਗੁਰਦੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ:
ਗੁਰਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਗੁਰਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ (Kidney Damage) ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ
6. ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ:
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ (Dehydration) ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਡੀਅਮ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ, ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਦਸਤ ਵੀ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਡੀਹਾਈਡ੍ਰੇਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ।
7. ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ:
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪੇਟ ਫੁੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਮਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੇਟ ਫੁੱਲਣ ਜਾਂ ਪੇਟ ਜਕੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ: ਲੂਣ ਇੱਕ ਅਹੰਕਾਰਿਕ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਸੁਆਦੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਲੂਣ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ (Sodium Chloride) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਵਧੀਕ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਹਾਈਪਰਟੈਂਸ਼ਨ (ਉੱਚ ਰਕਤ ਚਾਪ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਲੂਣ ਦਾ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
