06 ਮਈ 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ): ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬੱਚੇ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਮਬਾਣ ‘ਦਵਾਈ’ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ 6 ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇੱਕ ਨਵਜੰਮਿਆ ਬੱਚਾ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹੈ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪੇ ਇਸ ਨੂੰ ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਪੇਟ ਭਰੇ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇ ਕਿਉਂ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
1. ਦੁੱਧ ਨੀਂਦ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨ ਛੱਡਦਾ ਹੈ
ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਿਪਟੋਫੈਨ (Tryptophan) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸੇਰੋਟੋਨਿਨ ਅਤੇ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਵਰਗੇ ਨੀਂਦ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚਾ ਤੁਰੰਤ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਦੁੱਧ ਪੇਟ ਭਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪੇਟ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੇਟ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਬਾਲਗ ਭਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੀਂਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚੋਂ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਚੂਸਣ ਦੀ ਗਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਤੀਵਿਧੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੌਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
4. ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਨੀਂਦ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਟੋਸਿਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਲੈਕਟਿਨ ਵਰਗੇ ਹਾਰਮੋਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕੇਸੀਨ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਲੈਕਟੋਜ਼ ਸ਼ੂਗਰ ਵੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਊਰਜਾ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
5. ਦੁੱਧ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਨੀਂਦ ਟੌਨਿਕ ਹੈ
ਬਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਪੀਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਘੜੀ ਲਈ ਨੀਂਦ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ, ਡਾਕਟਰ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੁੱਧ ਪੀਣਾ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ‘ਸਲੀਪ ਟੌਨਿਕ’ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਹਰ ਵਾਰ ਅਧੂਰਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰ ਨਹੀਂ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ: ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
