23 ਜੂਨ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਹੁਣ ਰੋਜ਼ਮਰਰਾ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਆਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸੁਵਿਧਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਭਰ ਰਿਹਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਹੈ – UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਸਕੈਮ, ਜੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਸਕੈਮ ਕੀ ਹੈ?
UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਮੋਬਾਈਲ ਰੀਚਾਰਜ, ਬਿਜਲੀ ਬਿਲ, ਇੰਸ਼ੋਰੈਂਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਆਦਿ ਦੀ ਭੁਗਤਾਨ ਨਿਯਤ ਮਿਤੀ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਠੱਗ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਗਲਤ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਠੱਗ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਕੈਮ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ:
- ਫਰਜ਼ੀ ਲਿੰਕ ਰਾਹੀਂ ਠੱਗੀ: ਠੱਗ ਤੁਹਾਨੂੰ SMS, ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਲਿੰਕ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਆਟੋ-ਪੇ ਰਿਕਵੇਸਟ ਐਕਟਿਵ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਤੋਂ ਰਕਮ ਕੱਟੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਕਾਲ ਰਾਹੀਂ ਠੱਗੀ: ਠੱਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਤੁਹਾਡਾ UPI PIN ਜਾਂ OTP ਮੰਗਦੇ ਹਨ।
- ਸਸਤੇ ਸਬਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਦਾ ਝਾਂਸਾ: ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਆਫਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਆਟੋ-ਪੇ ਐਕਟਿਵ ਕਰਵਾ ਕੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਰਕਮ ਕੱਟੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਕੈਸ਼ਬੈਕ ਜਾਂ ਡਿਸਕਾਊਂਟ ਦਾ ਲਾਲਚ: ਲੁਭਾਵਣੇ ਆਫਰ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਆਟੋ-ਪੇ ਰਿਕਵੇਸਟ ਭੇਜ ਕੇ ਰਕਮ ਹੜਪ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋ?
- ਅਣਜਾਣ ਲਿੰਕਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਆਏ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ।
- UPI PIN ਜਾਂ OTP ਸਾਂਝੇ ਨਾ ਕਰੋ: ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਂਝੀ ਨਾ ਕਰੋ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਖੁਦ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।
- ਆਟੋ-ਪੇ ਰਿਕਵੇਸਟ ਸਵੀਕਾਰਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂਚੋ: ਹਰ ਰਿਕਵੇਸਟ ਦੀ ਡੀਟੇਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹੋ।
- UPI ਐਪ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੈੱਕ ਕਰੋ: ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਟੋ-ਪੇ ਸੈਟਿੰਗ।
- ਫ੍ਰੌਡ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੋ: ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਜਾਂ UPI ਐਪ ’ਤੇ ਫੌਰਨ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।
📊 UPI ਦੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰੀ ਅੰਕੜੇ:
ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੇਮੈਂਟਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ (NPCI) ਅਨੁਸਾਰ:
- 2024 ਵਿੱਚ UPI ਰਾਹੀਂ ₹20.64 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੋਇਆ।
- ਜਨਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ₹23.48 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।
ਇਹ UPI ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਸਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ:-
UPI Auto Pay ਸਕੈਮ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
