ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 22 ਜਨਵਰੀ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- 2025 ਦਾ ਸਾਲ ਪਟੌਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਪਟੌਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ‘ਤੇ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਮਿਲੀ, ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਕਿ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਗਭਗ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜੱਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬਣਾਏ ਗਏ (ਸ਼ਤਰੂ) ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ ਆਮ ਅਤੇ ਖਾਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਆਖਿਰ ਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਕਾਨੂੰਨ ਕੀ ਹੈ, ਜੋ ਗੱਜ ਬਣ ਕੇ ਪਟੌਦੀ ਖਾਨਦਾਨ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸੰਪੱਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਆਖਿਰ ਕਿਉਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਖਾਸ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਈ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ 1965 ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ (ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ) ਐਕਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਜੋ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ 1965 ਜਾਂ 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈ ਲਈ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਅਚਲ ਸੰਪੱਤੀ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸੰਪੱਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਚੀਨ ਨਾਲ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹੀ ਨਿਯਮ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਗਏ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ।
ਕੀ ਹਨ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ?
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਂ ਚੀਨ ਜਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਓਥੇ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੀਆਂ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ।
ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ…
ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਘਰ, ਜ਼ਮੀਨ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰ ਅਤੇ ਸੋਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਵਰਗੀਆਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਵੇਚ ਕੇ ਹੀ 3,400 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 12,611 ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, 12,485 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 126 ਚੀਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 6,255 ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਹਨ।
ਪਟੌਦੀ ਖਾਨਦਾਨ ਕੋਲ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ਜਾਇਦਾਦ ?
ਪਟੌਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਕੋਹੇਫਿਜ਼ਾ ਤੋਂ ਚਿਕਲੋਦ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 100 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਲਗਭਗ 1.5 ਲੱਖ ਲੋਕ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਵਾਬ ਹਮੀਦੁੱਲਾ ਖਾਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਧੀ ਆਬਿਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਵਾਬ ਦੀ ਛੋਟੀ ਧੀ ਸਾਜਿਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਸਾਜਿਦਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇਫਤਿਖਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਪਟੌਦੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਪਟੌਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਮੀਦੁੱਲਾ ਖਾਨ, ਅਭਿਨੇਤਾ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮਨਸੂਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਨਾਨਾ ਸਨ।
ਸੰਖੇਪ
ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬੁਰੀ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 15,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਹੋਣ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਜਲਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
