ਕੱਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਨਿਯਮ: ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ

1 ਅਕਤੂਬਰ 2024 : Share Buyback Tax:   ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨਵਾਂ ਮਹੀਨਾ ਬੁਰੀ ਖ਼ਬਰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਪਹਿਲੀ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਟੈਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਪੈਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੈਕਸ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ (Share Buyback Tax) ਯਾਨੀ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਖਰੀਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ।

ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਬਦਲਾਅ
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਜੁਲਾਈ ‘ਚ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦਾ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਨਿਯਮਾਂ ‘ਚ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਹੁਣ 1 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ ਨਿਯਮ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਧਾਰਕ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ (Share Buyback) ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਨਿਯਮ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਲਾਭਅੰਸ਼ ਵਾਂਗ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂੰਜੀ ਲਾਭ ਨਹੀਂ।
ਹੁਣ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ (Share Buyback) ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਦੇਣਦਾਰੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਯਾਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੋ ਵੀ ਆਮਦਨ ਹੋਵੇਗੀ, ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਨੂੰ ਉਸ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ (Share Buyback) ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਲਾਭਅੰਸ਼ (Dividend) ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਨਾ ਕਿ ਪੂੰਜੀ ਲਾਭ। ਯਾਨੀ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਟੈਕਸ ਨਿਯਮ ਹੁਣ ਬਾਇਬੈਕ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣਗੇ।

ਲਾਭਅੰਸ਼ (Dividend) ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਟੈਕਸਦਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਮਦਨ ਕਰ ਦੇਣਦਾਰੀ ਦੀ ਗਣਨਾ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਲੈਬ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬਾਇਬੈਕ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਵੀ ਟੈਕਸ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਮਦਨ ਕਰ ਦੇਣਦਾਰੀ ਦੀ ਗਣਨਾ ਸਬੰਧਤ ਸਲੈਬ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸ਼ੇਅਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਮਾਈ
ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਆਮਦਨ ਸ਼ੇਅਰ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ ਤੁਸੀਂ 100 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦਦੇ ਹੋ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧ ਕੇ 1000 ਰੁਪਏ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਸ਼ੇਅਰ ਤੋਂ 900 ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਮਾਈ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭਅੰਸ਼ (Dividend) ਅਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਟੈਕਸ ਦੀ ਗਣਨਾ
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਇਬੈਕ ਆਫਰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਇਬੈਕ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਆਪਣੇ ਜਨਤਕ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਖਰੀਦਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਕੀਮਤ (ਸੀਐਮਪੀ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀਮਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸ਼ੇਅਰ ਸਿਰਫ 1000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਬਾਇਬੈਕ ਵਿੱਚ 1,100 ਰੁਪਏ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 100 ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣ ਕਾਰਨ 900 ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ 900 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਪੂੰਜੀਗਤ ਲਾਭ (Capital Gain) ਵਜੋਂ ਟੈਕਸ ਲੱਗੇਗਾ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਾਇਬੈਕ ਤੋਂ 100 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਵਜੋਂ ਟੈਕਸ ਲੱਗੇਗਾ।