ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, 13 ਫਰਵਰੀ 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਕ ਸਕੀਮ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਆਏ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਬੀਮੇ ਰਾਹੀਂ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸ਼੍ਰੇਅਸ ਤੁਕਾਰਾਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੰਜ ਏਕੜ ਪਿਆਜ਼ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਸੂਬਾਈ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਫਸਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ 60,000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਸਲ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕਰਨਾ ਉਸ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ।
ਸ਼੍ਰੇਅਸ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਪਰੈਲ ਵਿੱਚ ਬੇਮੌਸਮੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੇ ਮੇਰੀ ਤਿਆਰ ਫ਼ਸਲ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਖਰਚੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨ ਫ਼ਸਲੀ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਸਿਰਫ 1 ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਵੀ ਵਧੀਆ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨ ਏਕਨਾਥ ਸ਼ਿੰਦੇ, ਵਾਸੀ ਨਾਈਗਾਂਵ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੀਮਾ ਕਵਰ ਫਸਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸਮਰਥਨ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਜ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਫਸਲ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਿਆਜ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ 2024-25 ਵਿੱਚ ਪਿਆਜ਼ ਦੀ 7.43 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਸਲ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, 2019-20 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ 45,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ।
ਬੀਮੇ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਮਾਤਰ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਵਸੂਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਸਾਲ 2023 ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 1 ਰੁਪਏ ਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬੀਮਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਪਰ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਘੱਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੀਮਾ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਲਿਆਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਵਰਤਾਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਫ਼ਸਲੀ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜ੍ਹਾਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
34 ਫੀਸਦੀ ਪਿਆਜ਼ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪਿਆਜ਼ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ਹੈ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਿਆਜ਼ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਸਿਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਪਿਛਲੇ 5 ਵਿੱਚੋਂ 4 ਸੀਜ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ ਹੈ। ਮੌਨਸੂਨ ਦੇ ਅੰਤ ‘ਚ ਹੋਈ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾਰਨ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2023 ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੇ ਵੀ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਫ਼ਸਲੀ ਬੀਮੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ:- ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਫ਼ਸਲੀ ਬੀਮਾ ਸਕੀਮ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। 1 ਰੁਪਏ ਦੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ‘ਤੇ ਬੀਮਾ ਕਵਰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
