20 ਮਾਰਚ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ) : ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੈਨਸ਼ਨ (Pension) ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇ। ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ, ਔਰਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਵੇਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਜਾਂ ਵੱਖ ਹੋਈਆਂ ਧੀਆਂ ਸਿੱਧੇ ਆਪਣੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇਕਰ ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰ ਤਲਾਕ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ…
1. ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਜਾਂ ਵੱਖ ਹੋਈ ਧੀ: ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। ਭਾਵੇਂ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਪਿਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਲਾਭ ਲਈ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗੀ।
2. ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਤਲਾਕ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਦਾਜ ਲਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੇਸ ਦਾਇਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਮੁੱਖ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
3. ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਧਵਾ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਬਕਾ ਪਤੀ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਸਦੀ ਆਮਦਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇ।
4. ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (Jitendra Singh) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਹੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇ। ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਵਿੱਤੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੈਨਸ਼ਨ (Pension) ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇ। ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ, ਔਰਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਵੇਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਜਾਂ ਵੱਖ ਹੋਈਆਂ ਧੀਆਂ ਸਿੱਧੇ ਆਪਣੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇਕਰ ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰ ਤਲਾਕ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ…
1. ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਜਾਂ ਵੱਖ ਹੋਈ ਧੀ: ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। ਭਾਵੇਂ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਪਿਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਲਾਭ ਲਈ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗੀ।
2. ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮਹਿਲਾ ਪੈਨਸ਼ਨਰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਤਲਾਕ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਦਾਜ ਲਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੇਸ ਦਾਇਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਮੁੱਖ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
3. ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਧਵਾ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਬਕਾ ਪਤੀ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਸਦੀ ਆਮਦਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇ।
4. ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (Jitendra Singh) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਹੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇ। ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਵਿੱਤੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ।
ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ…
ਪੈਨਸ਼ਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਕਈ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਹਨ।
1. ਫਲੈਕਸੀਬਲ ਚਾਈਲਡ ਕੇਅਰ ਛੁੱਟੀ: ਇਕੱਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੜਾਅਵਾਰ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
2. ਜਣੇਪਾ ਲਾਭ: ਹੁਣ ਗਰਭਪਾਤ ਅਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਡ ਲੀਵ (Paid Leave) ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
3. ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਸਹਾਇਤਾ: ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਹੋਸਟਲ, ਮਹਿਲਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਕਰੈਚ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ (SHGs) ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੱਕ ਬਿਹਤਰ ਪਹੁੰਚ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ।
ਸੰਖੇਪ : ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
