9 ਜੁਲਾਈ 2024 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ) : ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਛੋਟੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਰਡਰ ਲੈਣ ਜਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟ ਇੰਟਰਫੇਸ (Unified Payment Interface) (UPI) ਵਰਗੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲੇ (Ministry of Statistics and Program Implementation) (MoSPI) ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, UPI ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਜਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਆਰਡਰ ਦੇਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 2022-23 ਤੱਕ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 13.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਵਧ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ 7.7 ਫੀਸਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਧ ਕੇ 30.2 ਫੀਸਦੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 21.6 ਫੀਸਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ 7.2 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਈਟੀ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 5.88 ਫੀਸਦੀ, ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 7.84 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ 9.83 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧਿਆ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਧੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈਟੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਗੈਰ-ਖੇਤੀ ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਸਥਿਰ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਔਸਤ ਮੁੱਲ 2022-23 ਵਿਚ 3.18 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 2.81 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਸੀ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 2021-22 ਵਿੱਚ ਬਕਾਇਆ ਕਰਜ਼ਾ 37,408 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਸੀ, ਜੋ 2022-23 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 50,138 ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਧੀ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 54 ਫੀਸਦੀ ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਮਹਿਲਾ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਕੇਂਦਰਿਤ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
