ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ : ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਚੋਣ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ, ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ (Kamala Harris) ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ (Donald Trump) ਵਿਚਕਾਰ ਕਰੀਬੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਚੋਣਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਿਨ ਹੀ ਵੋਟਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟਿੰਗ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਆਓ, ਅੱਜ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਅਮਰੀਕਾ ਇਕੱਠਾ ਵੋਟ ਕਿਉਂ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਨਿਯਮ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਸੋਮਵਾਰ (ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਲਗਭਗ 180 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਰਾਜਾਂ ਕੋਲ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ 34 ਦਿਨ ਸਨ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਤੱਕ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ।
ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਕੀ ਹੈ ਇਤਿਹਾਸ?
ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਭਾਰਤ ਵਾਂਗ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਘੀ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਵਿੱਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਵੋਟਰ ਯੋਗਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੈਲਟ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਵੋਟ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੱਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਚੋਣ ਨਿਯਮ ਤੈਅ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਵੋਟਿੰਗ ਅਤੇ ਵੋਟ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ – ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ।
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟੋਰਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। 1844 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਚੱਲੀਆਂ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੰਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1845 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਇੱਕ ਐਕਟ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਕਾਨੂੰਨ ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਐਕਟ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਰੀਕ ‘ਨਵੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੋਮਵਾਰ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ’ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ? ਅਤੇ ਨਵੰਬਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੰਗਲਵਾਰ ਕਿਉਂ? ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।
ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਚੋਣਾਂ?
ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦੇਸ਼ ਸੀ, ਇਸ ਦੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ 100 ਸਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਵੰਬਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇਸ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੁਝੇਵੇਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਜਾਂ ਪਤਝੜ ਵਾਢੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਨਾਲੇ ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਿਸਾਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੋਲਿੰਗ ਕੇਂਦਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਯਾਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਨੀ ਪਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਦਿਨ ਤੈਅ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫੀ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਈਸਾਈ ਉਸ ਦਿਨ ਚਰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਲੋਕ ਐਤਵਾਰ ਅਤੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਤਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਸੋਮਵਾਰ ਜਾਂ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੰਗਲਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਅਨੁਕੂਲ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਲਈ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟਿੰਗ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
