ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 3 ਦਸੰਬਰ 2024 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ) ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਨਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਖਾਤਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਕੇ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ‘ਫ੍ਰੀਜ਼ ਕੀਤੇ’ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ “ਤੁਰੰਤ” ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿਮਾਹੀ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਰਕਮ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨਿਗਰਾਨ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਖਾਤੇ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ‘ਫ੍ਰੀਜ਼’ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਖਾਤਿਆਂ/ਲਾਵਾਰੀ ਜਮਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਕਮਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸੀ।
ਕਦੋਂ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਖਾਤੇ?
ਜਦੋਂ ਬੈਂਕ ਪਾਲਿਸੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ 12-24 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਗਾਹਕ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਖਾਤਾ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਡੀਬੀਟੀ (ਡਾਇਰੈਕਟ ਬੈਨੀਫਿਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਖਾਤੇ KVI ਦੇ ਅੱਪਡੇਟ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਖਾਤਾ ਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਕੇਵਾਈਸੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ।
RBI ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਸਾਰੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗੈਰ-ਸੰਚਾਲਿਤ/ਜਮਾ ਕੀਤੇ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ।
ਸੰਖੇਪ
RBI ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕਿਸੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਧਾਰਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦੇਣਗੇ। ਇਸ ਨਿਯਮ ਨਾਲ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਅਣਉਪਯੋਗ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
