ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,11 ਅਕਤੂਬਰ 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ):- ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਵੀਨਤਮ ਖੋਜ ਅਤੇ ਮਾਹਰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਂ ਸਸਤੇ ਕੁੱਕਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਜਾਂ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਬਣੇ, ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਰਥੋਪੀਡਿਕ ਸਰਜਨ ਡਾ. ਮਨਨ ਵੋਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਤੋਂ ਸੀਸੇ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੁਰਾਣੇ ਕੁੱਕਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਉਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ, ਡਾ. ਵੋਰਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ “ਤੁਹਾਡਾ ਪੁਰਾਣਾ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।” ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਕੁੱਕਰ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸੀਸਾ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦਾ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸੀਸਾ ਖੂਨ, ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਈ ਅਧਿਐਨ ਇਸ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖਰਾਬ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲਵ ਜਾਂ ਰਬੜ ਗੈਸਕੇਟ ਵਾਲੇ, ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੀਸਾ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜੋਖਮ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਆਦੀ ਪਕਵਾਨ ਪਕਾਉਣ ਵੇਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਖੋਜ?
1998 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਆਮ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਸਾ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੱਧਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।
2022 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਸੀਸੇ ਦੇ ਪੱਧਰ ਮਿਲੇ। ਕੁਝ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਸੀਸਾ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੀਸੇ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਪਾਏ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਸਟੇਨਲੈੱਸ ਸਟੀਲ ਕੁੱਕਵੇਅਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀਸਾ ਛੱਡਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਿਕਲਪ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖੋਜ ਨੇ ਕੀ ਪਾਇਆ?
ਇੱਕ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਅਤੇ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਲੁਕਵੇਂ ਸੀਸੇ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸੀਸੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਹਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
ਡਾ. ਰਾਮ ਮਨੋਹਰ ਲੋਹੀਆ ਹਸਪਤਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਡਾਇਟੀਸ਼ੀਅਨ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਅੰਜਲੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੀਸਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਥਕਾਵਟ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ, ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਅਤੇ ਨਸਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈਕਿਊ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰਦੇ, ਦਿਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਂ ਖੁਰਚੇ ਹੋਏ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਧਾਤ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋਣ ਦਾ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
