11 ਜੂਨ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ): ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਘਟਦੀ ਨੌਕਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ, ਇੱਕ ਲਗਜ਼ਰੀ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਕਲਪ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (NPS) ਅਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਭਵਿੱਖ ਨਿਧੀ (VPF)। ਦੋਵੇਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ, ਰਿਟਰਨ, ਟੈਕਸ ਲਾਭਾਂ ਅਤੇ ਜੋਖਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ।
NPS ਕੀ ਹੈ?
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਭਾਵ NPS (National Pension Scheme) ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਯੋਜਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 18 ਤੋਂ 70 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਤਨਖਾਹਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਾਲੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰਾਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਬਾਂਡਾਂ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਬਾਂਡਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਫੰਡ ਮੈਨੇਜਰ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀ ਵੰਡ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਹੋ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਐਕਟਿਵ ਚੁਆਇਸ ਰਾਹੀਂ ਇਕੁਇਟੀ ਵਿੱਚ 75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਬਿਹਤਰ ਰਿਟਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਟਰਨ 8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ 12 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
VPF ਕੀ ਹੈ?
VPF ਭਾਵ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਭਵਿੱਖ ਨਿਧੀ ਫੰਡ EPF (ਕਰਮਚਾਰੀ ਭਵਿੱਖ ਨਿਧੀ ਫੰਡ) ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਨਖਾਹਦਾਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ EPF ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਕਰਮਚਾਰੀ ਆਪਣੀ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਭੱਤੇ ਦਾ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
VPF ਦੀ ਰਿਟਰਨ ਸਥਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ 8.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਾਲਾਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਗਾਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੈਸੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ EPFO (ਕਰਮਚਾਰੀ ਭਵਿੱਖ ਨਿਧੀ ਸੰਗਠਨ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਕਢਵਾਉਣ ਦੇ ਲਾਭ
NPS ਅਤੇ VPF ਦੋਵੇਂ ਟੈਕਸ-ਮੁਕਤ ਹਨ, ਪਰ NPS ਧਾਰਾ 80CCD (1B) ਦੇ ਤਹਿਤ 50,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਾਧੂ ਛੋਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲਗਾਤਾਰ 5 ਸਾਲਾਂ ਲਈ VPF ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਵਿਆਜ ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਰਕਮ ਟੈਕਸ-ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
VPF ਕਢਵਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਦਾਰ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ 5 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, NPS ਵਿੱਚ, ਨਿਵੇਸ਼ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਰਕਮ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਾਲਾਨਾ (ਮਾਸਿਕ ਪੈਨਸ਼ਨ) ਲੈਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਕਿਸ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ?
NPS: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉੱਚ ਰਿਟਰਨ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ NPS ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਵਿਕਲਪ ਹੈ। ਇਹ ਟੈਕਸ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
VPF: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜੋਖਮ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਗਾਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਰਿਟਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ VPF ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਹੀ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕੁਝ ਲੋਕ VPF ਤੋਂ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ NPS ਤੋਂ ਵਿਕਾਸ ਦੋਵਾਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਹੋ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ NPS ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੋਖਮ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ VPF ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸੰਖੇਪ: ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਯੋਜਨਾ ਚੁਣਦੇ ਸਮੇਂ NPS ਤੇ VPF ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਵਿਕਲਪ ਹਨ। ਜਾਣੋ ਦੋਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖਾਸੀਅਤਾਂ, ਫਰਕ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
