ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 28 ਅਕਤੂਬਰ 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ):- ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾ. ਸੁਧੀਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪੋਸਟ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰੇ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਸੋਡੀਅਮ (ਹਾਈਪੋਨੇਟ੍ਰੀਮੀਆ) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਛਾਣੇ ਨਾ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਘਾਤਕ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ (Medications That Lower Sodium Levels)। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਹਾਈਪੋਨੇਟ੍ਰੀਮੀਆ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਸੋਡੀਅਮ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟ ਹੈ। ਇਹ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਸਾਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਆਮ ਕੰਮਕਾਜ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣ ਹਲਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਥਕਾਵਟ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਜਾਂ ਉਲਝਣ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੌਰੇ, ਬੇਹੋਸ਼ੀ, ਜਾਂ ਕੋਮਾ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
3 ਦਵਾਈਆਂ ਜੋ ਸੋਡੀਅਮ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ
ਡਾ. ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ, ਸੋਡੀਅਮ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਟਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ-ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਡਾਕਟਰੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ।
ਥਿਆਜ਼ਾਈਡ ਡਾਇਯੂਰੇਟਿਕਸ (Thiazide Diuretics)
ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਲੋਰੋਥਿਆਜ਼ਾਈਡ ਅਤੇ ਇੰਡਾਪਾਮਾਈਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਨੂੰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਰਾਹੀਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਸੋਡੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਘਨ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਗੁਰਦੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ।
SSRIs (SSRIs – Selective Serotonin Reuptake Inhibitors)
ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੇਰਟਰਾਲਾਈਨ ਜਾਂ ਐਸੀਟਾਲੋਪ੍ਰਾਮ। ਡਾ. ਕੁਮਾਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀ-ਡਿਊਰੇਟਿਕ ਹਾਰਮੋਨ (ADH) ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ADH ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਾਈਪੋਨੇਟ੍ਰੀਮੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਦਵਾਈ ਜਾਂ ਡਾਇਯੂਰੇਟਿਕਸ ਵੀ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਬਾਮਾਜ਼ੇਪੀਨ ਤੇ ਆਕਸਕਾਰਬਾਜ਼ੇਪੀਨ (Carbamazepine, Oxcarbazepine)
ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੂਡ ਸਟੈਬੀਲਾਈਜ਼ਰ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ SIADH (Syndrome of Inappropriate Antidiuretic Hormone secretion)ਨਾਮਕ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ADH ਦਾ ਪੱਧਰ ਅਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਨ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਸੋਡੀਅਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੋਖਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜੋ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ।
ਸੰਖੇਪ:
