07 ਮਈ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ): ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 4 ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੀਓਕੇ ਵਿੱਚ 5 ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨੋਂ ਵਿੰਗਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਥਲ ਸੈਨਾ, ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ, ਨੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ LMS ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਆਤਮਘਾਤੀ ਜਾਂ ਕਾਮਿਕਾਜ਼ੇ ਡਰੋਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਲੁਕ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ LMS ਡਰੋਨ ਕੀ ਹੈ?
ਐਲਐਮਐਸ ਡਰੋਨ (LMS Drone) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਲੋ-ਕੌਸਟ ਮਿਨੀਏਚਰ ਸਵਰਮ ਡਰੋਨ ਜਾਂ ਲੋਇਟਰਿੰਗ ਮਿਨੀਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (Loitering Munition System)। ਇਹ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਡਰੋਨ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ’ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
LMS drone: ਇਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ‘ਸੁਸਾਈਡ ਡਰੋਨ’
ਐਲਐਮਐਸ ਡਰੋਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਰੈਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ‘ਸੁਸਾਈਡ ਡਰੋਨ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਡਿਪੂਆਂ, ਰਾਡਾਰ ਸਿਸਟਮ ਜਾਂ ਹੋਰ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕੰਮ?
ਇਹ ਡਰੋਨ ਝੁੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਡਰੋਨ ਇਕੱਠੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਦਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਵੈਰਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਟੀਚਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਰਾਡਾਰ ਐਂਟੀਨਾ, ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰਾਂ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਡੀਆਰਡੀਓ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਹੈ
ਇਸ ਡਰੋਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਡੀਆਰਡੀਓ ਅਤੇ ਨਿਊਸਪੇਸ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਰਗੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਰਵਾਇਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਰਪੂਨ ਮਿਜ਼ਾਈਲ, ਜਿਸਦਾ ਵਾਰਹੈੱਡ 488 ਪੌਂਡ ਭਾਰ ਹੈ) ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਉੱਚ-ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਕੈਮਰੇ, ਥਰਮਲ ਇਮੇਜਿੰਗ ਅਤੇ GPS-ਅਧਾਰਿਤ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ।
ਕੁਝ ਮਾਡਲ ਏਆਈ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ, ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਟੀਕ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ, NTRO (ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੈਕਨੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ) ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਗਤੀ 50 ਮੀਲ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ।
ਇਹ ਡਰੋਨ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹਨ
ਐਲਐਮਐਸ ਜਾਂ ਆਤਮਘਾਤੀ ਡਰੋਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸਫੋਟਕ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ (SEAD) ਦੇ ਦਮਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਤਮਘਾਤੀ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਤਮਘਾਤੀ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਰੋਨਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਇੰਨਾ ਛੋਟਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ: LMS ਡਰੋਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਈਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਲੈਸ ਡਰੋਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਟੀਕ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
