17 ਜੂਨ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ):- Liver ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ Liver ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸਮਝੀਏ ਕਿ Liver ਦੀ ਲਾਗ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਫਦਰਜੰਗ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਐਚਓਡੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਜੁਗਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ Liver ਦੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ Liver ਸੁੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਇਰਲ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਫੰਗਲ ਜਾਂ ਪਰਜੀਵੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ Liver ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ Liver ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਘਾਤਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹਨ? ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਡਾ. ਜੁਗਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ।
ਵਾਇਰਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ: Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਵਾਇਰਲ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਏ, ਬੀ, ਸੀ, ਡੀ ਅਤੇ ਈ ਹਨ। ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਦੂਸ਼ਿਤ ਭੋਜਨ, ਸੰਕਰਮਿਤ ਖੂਨ, ਜਿਨਸੀ ਸੰਪਰਕ ਜਾਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਸੂਈਆਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਦੂਸ਼ਿਤ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ: ਗੰਦਾ ਪਾਣੀ, ਘੱਟ ਪੱਕਿਆ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਬਾਹਰੋਂ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਵੀ Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਏ ਅਤੇ ਈ ਦੀ ਲਾਗ ਫੈਲਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ: ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਕਰਨ ਨਾਲ Liver ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ Liver ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈਣ ਨਾਲ ਵੀ Liver ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ Liver ਦੀ ਲਾਗ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ: ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਲਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਬਿਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਲੱਛਣ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
- ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ
- ਲਗਾਤਾਰ ਥਕਾਵਟ
- ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ
- ਪੇਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦਰਦ ਜਾਂ ਭਾਰੀਪਨ
- ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦਾ ਪੀਲਾ ਹੋਣਾ (ਪੀਲੀਆ)
- ਪਿਸ਼ਾਬ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਟੱਟੀ
- ਬੁਖਾਰ
- ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ
Liver ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਸਫਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ
ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਧੋਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਓ। ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਟਾਇਲਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਧੋਵੋ।
ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਪੀਓ।
ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਫਿਲਟਰ ਕੀਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪੀਓ, ਬਾਹਰ ਗੰਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੈਕਸ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੈਕਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ ਅਤੇ ਸੀ ਦੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਓ
ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਏ ਅਤੇ ਬੀ ਲਈ ਟੀਕੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ
ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਦੇ ਸੇਵਨ ਤੋਂ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਬਚੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ Liver ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਦਵਾਈਆਂ ਲਓ
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਦਵਾਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾ ਲਓ, ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਹੀ ਦਵਾਈਆਂ ਲਓ।
ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ Liver ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਲਿਵਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹੋ।
ਸੰਖੇਪ :
ਲਿਵਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਇਰਲ, ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪੀਲੀਆ, ਮਤਲੀ, ਥਕਾਵਟ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਸਫਾਈ, ਟੀਕਾਕਰਨ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਸੰਭਵ ਹੈ।
