09 ਮਈ,2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ): ਪਹਿਲਗਾਮ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਸਬਕ ਸਿਖਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦਾ ਹੈ। ਫੌਜ ਦਾ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ।
ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, 7-8 ਮਈ ਦੀ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਰਾਤ ਨੂੰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਕਾਊਂਟਰ ਯੂਏਐਸ ਗਰਿੱਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਕਾਊਂਟਰ ਅਨਮੈਨਡ ਏਰੀਅਲ ਸਿਸਟਮ ਗਰਿੱਡ (ਆਈਸੀਯੂਜੀ) ਅਤੇ ਮਲਟੀ-ਲੈਵਲ ਡਿਫੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਇਹ ਢਾਂਚਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਮਾਨਵ ਰਹਿਤ ਹਵਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ (ਯੂਏਐਸ) ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਵਧ ਰਹੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਡਰੋਨ ਵਧੇਰੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸਮਿਤ ਯੁੱਧ, ਨਿਗਰਾਨੀ, ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਬੱਧ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਆਈਸੀਯੂਜੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸੰਪਤੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੈ।
S-400, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ‘ਸੁਦਰਸ਼ਨ’
- S-400, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ‘ਸੁਦਰਸ਼ਨ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਨਤ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
- S-400 ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਲਚਕਤਾ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਇਸਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। S-400 ਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਏਕੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁ-ਪੱਧਰੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਨੈਟਵਰਕ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- 7-8 ਮਈ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ S-400 ‘ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ’ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਡਰੋਨਾਂ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ।
- S-400 ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਸਥਾਪਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ।
- ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 15 ਫੌਜੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਲਈ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆਤਮਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਫਾਇਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀਨਗਰ, ਜੰਮੂ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਭਟਿੰਡਾ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਫਲੌਦੀ ਅਤੇ ਭੁਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
- ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ S-400 ਟ੍ਰਾਇੰਫ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਨਤ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਰੂਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਕਮਾਂਡ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ, ਇਹ ਸਟੀਲਥ ਜਹਾਜ਼, ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਵਾਈ ਖਤਰਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
- ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਕੁਐਡਰਨ ਖਰੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋ ਹੋਰ 2026 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਪੰਜ S-400 ਸਕੁਐਡਰਨ ਲਈ 35,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸੌਦਾ 2018 ਵਿੱਚ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
S-400 ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?
- S-400 ਸਿਸਟਮ ਮਲਟੀ-ਬੈਂਡ ਫੇਜ਼ਡ ਐਰੇ ਰਾਡਾਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਜੋ 360-ਡਿਗਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਤੋਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ 300 ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਇੱਕ ਵਾਰ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰ ਆਪਣੇ ਲੇਅਰਡ ਆਰਸਨਲ ਤੋਂ ਟੀਚੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਹਰੇਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਇਨਰਸ਼ੀਅਲ, ਐਕਟਿਵ ਅਤੇ ਪੈਸਿਵ ਹੋਮਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਜੈਮਿੰਗ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੁੱਧ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਚਕੀਲੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਯੁੱਧ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, S-400 ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ 36 ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੂਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਢੁਕਵੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਲਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੂਰ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਲਈ 40N6 (400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ), 48N6DM (250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ) ਅਤੇ 9M96E/E2 (120 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼, ਚੁਸਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧਤਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਸਟਮ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਚ-ਉੱਡਣ ਵਾਲੇ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਖਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਾਊਂਟਰ UAS ਗਰਿੱਡ ਅਤੇ S-400 ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
- ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਰਾਮਦ ਹੋਏ ਮਲਬੇ ਨੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।’
- S-400 ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਲਚਕਤਾ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਰਗੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨਾਲ ਏਕੀਕਰਨ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁ-ਪੱਧਰੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- S-400 ਨੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿਮੂਲੇਟਡ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਟੀਲਥ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 80% ਕਿੱਲ ਰੇਟ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਅਸਲ-ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਹੁਣ ਲਾਈਵ ਫਾਇਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਉਹਨਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਆ ਰਹੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਨਾਕਾਮ ਕੀਤਾ। ਜਾਣੋ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ।
