28 ਮਈ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ): ਭਾਰਤ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਰੋਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਯਾਨੀ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਰੋਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਮਿਤ ਸ਼ਾਹ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 550 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਗਲੇ 12 ਤੋਂ 24 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨਾਂ ‘ਤੇ $470 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਗਲੇ ਇੱਕ-ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋਵੇਂ ਡਰੋਨ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਸ ਲਈ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਡਰੋਨ ਉਤਪਾਦਨ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧੇਗਾ
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਰੋਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਗਲੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਯਾਨੀ ਲਗਭਗ 4000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (470 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
15 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ
‘ਰਾਇਟਰਜ਼’ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਉਦਯੋਗ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਸਮੇਤ 15 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲੇ ਗੁਆਂਢੀ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂ ਬੇਕਾਬੂ ਤਣਾਅ ਭੜਕਾਏ ਬਿਨਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਡਰੋਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਮਿਤ ਸ਼ਾਹ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 550 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਗਲੇ 12 ਤੋਂ 24 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨਾਂ ‘ਤੇ 470 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਫੌਜੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਲਈ 4.6 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਫੌਜੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਲਈ 4.6 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਮਾਮਲੇ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਦੋ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਡਰੋਨਾਂ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਯੂਏਵੀ ਕੰਪਨੀ ਆਈਡੀਆ ਫੋਰਜ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਕਸੈਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਅਧਿਕਾਰੀ ਡਰੋਨ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਬੇਮਿਸਾਲ ਗਤੀ ਨਾਲ ਬੁਲਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਯੂਏਵੀ ਬੈਟਰੀਆਂ ਲਈ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ
ਚਾਰ ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਉਹ ਹੈ ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ। ਡਰੋਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਯੂਏਵੀ ਬੈਟਰੀਆਂ ਲਈ ਚੀਨੀ-ਨਿਰਮਿਤ ਚੁੰਬਕ ਅਤੇ ਲਿਥੀਅਮ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।
ਆਈਡੀਆ ਫੋਰਜ ਦੇ ਸਕਸੈਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦਾ ਹਥਿਆਰੀਕਰਨ ਵੀ ਇੱਕ ਮੁੱਦਾ ਹੈ।” ਰੱਖਿਆ ਖੁਫੀਆ ਕੰਪਨੀ ਜੇਨਸ ਦੇ ਓਸ਼ੀ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੌਜੂਦਾ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਡਰੋਨ ਖੋਜ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯਿਹਾ-3 ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਏਰੋਸਪੇਸ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਠੇਕੇਦਾਰ ਬੇਕਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ 2-ਸੀਟਰ ਸਿਖਲਾਈ ਜਹਾਜ਼
ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਦੋ-ਸੀਟਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਹੰਸ (ਈ-ਹੰਸ) ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਈ-ਹੰਸ ਸਿਖਲਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 2 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ: ਭਾਰਤ ਡਰੋਨ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ 4000 ਕਰੋੜ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ, ਜਦਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੀਨ ਤੇ ਤੁਰਕੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।
