13 ਮਾਰਚ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ) : ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗਰੀਬੀ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੰਡਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੇਗਾ ਕਬੀਲੇ ਨੇ ਇੱਕ ਅਨੌਖਾ ਤਰੀਕਾ ਲੱਭਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਬਣਾ ਕੇ ਹੋਲੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਰੰਗ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰੰਗ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਡਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੋਹਗਾਂਵ ਵਿਕਾਸ ਬਲਾਕ ਦੇ ਪਲੇਹਰਾ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੇਗਾ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਹੋਲੀ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ‘ਛੀਵਾਲਾ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੇਗਾ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਲੋਕ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਰੰਗ ਬਣਾ ਕੇ ਹੋਲੀ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਪਲੇਹਾੜਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੇਗਾ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਤੇਸ਼ੂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਛੀਵਾਲਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੋਂ ਰੰਗ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਫੱਗਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ।
ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਰੰਗ ਬਣਵਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਰੰਗ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤਿਉਹਾਰ ਅੱਗੇ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰੀਏ। ਫਿਰ ਕੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਰੰਗ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਰੰਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਰੰਗ ਸਾਡੀ ਚਮੜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਉਤਰਦਾ। ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰੰਗ ਆਦਿਵਾਸੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਬੇਗਾ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ 10 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫੱਗਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਖਿੜਣ ਵਾਲੇ ਪਲਸ਼ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਫੁੱਲ ਤੋੜਦੇ ਹੋਏ। ਫਿਰ ਉਹ ਸੁੱਕ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਰਹੇ ਹਨ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਦਿਨ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜ ਕੇ ਜਾਂ ਭਿੱਜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ, ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੋਟਾ ਰੰਗ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੰਗ ਇੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੰਗ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਫੋੜੇ, ਮੁਹਾਸੇ, ਚੇਚਕ, ਮਲੇਰੀਆ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਰੋਗ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਲੇਹਾੜਾ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਉਪਰਾਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜੋ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮਨਾ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸੰਖੇਪ:ਇੱਥੇ ਹੋਲੀ ਪਲਾਸ਼ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੰਗ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਚੀਨ ਰਿਵਾਜ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਕਾਰਨ!
