22 ਅਗਸਤ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਸਾਡਾ ਦਿਮਾਗ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦੀ ਕਮੀ ਮਾਨਸਿਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸਹੀ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਲੋਕ ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਥਕਾਵਟ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਡਿਮੇਂਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਟ, ਆਂਡਾ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਇਸਦੇ ਚੰਗੇ ਸਰੋਤ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਬਾਈਪਾਸ ਸਰਜਰੀ ਕਰਵਾਈ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਜ਼ਬ ਕਰਦੇ। ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨਿਊਰੋਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰਾਂ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ, ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਘਬਰਾਹਟ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਮਰੀਜ਼ ਉਲਝਣ, ਸੁਸਤੀ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪੀੜਤ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਥਕਾਵਟ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ, ਭੁੱਲਣਾ ਜਾਂ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੀਭ ਵਿੱਚ ਸੋਜ, ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਪੀਲਾਪਨ ਅਤੇ ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਮਾਸ, ਆਂਡਾ, ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਪਨੀਰ ਵਰਗੇ ਭੋਜਨ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖਾਓ। ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਇਆ ਦੁੱਧ, ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਵਰਗੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਫੋਰਟੀਫਾਈਡ ਭੋਜਨ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਡਾਕਟਰ ਟੀਕੇ ਜਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਓਮੇਗਾ-3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰੋ, ਕਾਫ਼ੀ ਨੀਂਦ ਲਓ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਰੰਜ, ਪਹੇਲੀਆਂ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤਿੱਖਾਪਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
