ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 21 ਜਨਵਰੀ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਸਪੇਨ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਟੋਨੋਮਾ ਡੀ ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ (UAB) ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਿਊਰੋ-ਇਮੇਜਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੇ 94 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਗ੍ਰੇ ਮੈਟਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਝ (ਸਮਾਜਿਕ ਬੋਧ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਹ ਰਿਸਰਚ ਜਰਨਲ ਨੇਚਰ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਜੋ ਗਰਭਵਤੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। UAB, ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਓ ਮਾਰਨੋਨ ਹੈਲਥ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ, ਡੇਲ ਮਾਰ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੱਕਾਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਾਰਮੋਨਲ ਬਦਲਾਅ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੇ ਮੈਟਰ 4.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ “ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਦਿਮਾਗ ਦੇ 94 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਗਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਖੇਤਰ ਸਨ।”
ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਮੁੱਖ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਹਾਰਮੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਾਰਮੋਨ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਗ੍ਰੇ ਮੈਟਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਕਵਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਮਿਆਦ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ
ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਗਨੈਂਸੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਂ ਦੇ ਮਸਤਿਸ਼ਕ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਦਲਾਅ ਉਸਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ।
