ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 13 ਨਵੰਬਰ 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ):- ਕਰਮਚਾਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸਕੀਮ (EPS) EPFO ਦੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਨੌਕਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ PF ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲੇਗੀ।
ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਮਾਲਕ ਹਰੇਕ ਆਪਣੀ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਭੱਤੇ ਦਾ 12 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ EPF ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਲਕ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ, 8.33 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ (1,250 ਰੁਪਏ ਤੱਕ) EPS ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 15,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ 1.16 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ (174 ਰੁਪਏ ਤੱਕ) ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ EPS ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੈਨਸ਼ਨ ਕੱਢਣ ਦਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ?
EPS ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੈਨਸ਼ਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜੋ EPFO ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਅਤੇ EPS ਵਿਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ। 58 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ‘ਤੇ (ਪੂਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ) ਮੁੱਢਲੀ ਪੈਨਸ਼ਨ 50 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ 58 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ 4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘਟਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਨਸ਼ਨ ਕਿੰਨੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ।
ਵਰਤਮਾਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਾਸਿਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਹੈ: (ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਗ ਵੇਤਨ × ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਗ ਸੇਵਾ) / 70
EPFO ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਨਸ਼ਨ ਕਿੰਨੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?
EPFO ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਨਸ਼ਨ 7,500 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੰਨੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਸਮੇਂ, EPFO ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੇਤਨ ਸੀਮਾ 15,000 ਰੁਪਏ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ 2014 ਵਿਚ 6,500 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੇਤਨ ਸੀਮਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ (EPS) ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਨਸ਼ਨ 7,500 ਰੁਪਏ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਗਣਨਾ ਇਸ ਫਾਰਮੂਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: 15,000 × 35 / 70 = 7,500 ਰੁਪਏ।
ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਗਣਨਾਵਾਂ ਇਹ ਮੰਨਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ₹15,000 ਦੀ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਮਾਲਕ ਦੇ ਤਨਖਾਹ ਸੋਧ ਕਾਰਨ ਤਨਖਾਹ ਬਦਲਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਜੇਕਰ EPFO ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਸੋਧਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਰਕਮ ਨੂੰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਐਡਜਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸਤੰਬਰ 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ, EPFO ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ₹6,500 ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਤਨਖਾਹ ਸੋਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪੈਨਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ₹6,500 ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2014 ਦੇ ਸੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪੈਨਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ₹15,000 ਦੀ ਨਵੀਂ ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਮਾਲਕਾਂ ਤੋਂ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ EPFO ਦੇ ਅਧੀਨ ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ਮੌਜੂਦਾ ₹15,000 ਤੋਂ ਦੁੱਗਣੀ ₹30,000 ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ EPFO ਤਨਖਾਹ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ₹30,000 ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਗਤਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦਾ ₹7,500 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ ₹15,000 ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਇੱਥੇ, ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਗਣਨਾ ਇਸ ਫਾਰਮੂਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ: ₹30,000 × 35 / 70 = ₹15,000।
