04 ਜੁਲਾਈ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਕਿਰੇਨ ਰਿਜੀਜੂ ਵੱਲੋਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੈ। ਰਿਜੀਜੂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤਿੱਬਤ (ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ‘ਸ਼ੀਜ਼ਾਂਗ’ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਮਾਓ ਨਿੰਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ 14ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਵੱਖਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤਿੱਬਤ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀਆਂ ਵਚਨਬੱਧਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਦਖਲ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
2 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਧੀ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ, ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਗਡੇਨ ਫੋਡਰਾਂਗ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰਜਨਮ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਟਰੱਸਟ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੱਬਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਤਿੱਬਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2011 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੋਵੇਗੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਰੂਸ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਜਲਾਵਤਨ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਹਰਾਇਆ ਕਿ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਰਿਜਿਜੂ ਨੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਰਿਜਿਜੂ ਨੇ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਖੁਦ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦਾ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਾਂ। ਜੋ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹੈ, ਉਹ ਚਾਹੁਣਗੇ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਚੁਣਨ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਹੀਂ।’
ਚੀਨ ਦੇ ਇਸ ਜਵਾਬ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਅਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੰਟਰੋਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਵੀ ਕੰਟਰੋਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਹ ਰੁਖ਼ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਐਲਾਨ ਕੇ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਚੀਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਨਕਾਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਸੰਕੇਤ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਇਸ ਵਾਰ ਚੀਨ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਾਲ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।
ਸੰਖੇਪ:
ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ ਅਤੇ ਕਿਰੇਨ ਰਿਜੀਜੂ ਦੇ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਚੀਨ ਵਿਚ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁੱਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਿਕ।
