ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 15 ਜਨਵਰੀ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 4 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਬ੍ਰੈਂਟ ਕਰੂਡ 4 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ 81 ਡਾਲਰ ‘ਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਡਬਲਯੂਟੀਆਈ ਵੀ 78 ਡਾਲਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਰੂਸ (us sanctions on Russian oil) ‘ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਆਇਆ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਉਤੇ ਪਵੇਗਾ।
ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕੀ ਹਨ?
ਰਾਇਟਰਜ਼ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਦੋ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਗਾਜ਼ਪ੍ਰੋਮ ਨੇਫਟ ਅਤੇ Surgutneftegaz ਉਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੇਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ 183 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਢੋਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ Vessels ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਰਗਨ ਸਟੈਨਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਟੈਂਕਰਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 2024 ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ 1.5 ਮਿਲੀਅਨ ਬੈਰਲ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਤੇਲ ਆਇਆ
ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਨਵੇਂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 143 ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 530 ਮਿਲੀਅਨ ਬੈਰਲ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਢੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਰੂਸ ਦੁਆਰਾ ਸਮੁੰਦਰ ਰਾਹੀਂ ਭੇਜੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦਾ 42 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 300 ਮਿਲੀਅਨ ਬੈਰਲ ਚੀਨ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਤੇਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਭਾਰਤ ਆਇਆ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ‘ਚ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ 4.5 ਫੀਸਦੀ ਵਧ ਕੇ ਔਸਤਨ 17 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 36 ਫੀਸਦੀ ਸੀ।
ਪਾਬੰਦੀ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਧਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੈਟਰੋਲ ਭਾਰੀ ਰਿਆਇਤ ਉਤੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਧ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਥੋਂ ਸਸਤੇ ਤੇਲ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨਾ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਤੇਲ ਸੋਧਕ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਰਾਇਟਰਜ਼ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੈ?
ET ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ 2 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਹ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਰੂਸ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਗਲੇ 2 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ 10 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਥੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੇ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ:
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 4 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਬ੍ਰੈਂਟ ਕਰੂਡ 81 ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਡਬਲਯੂਟੀਏਈ 78 ਡਾਲਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਧੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਤੇ 183 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਪਵੇਗਾ।
