27 ਨਵੰਬਰ 2024 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ “ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਆਰਕਸ਼ਣ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ” ਜਿਹੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਮਹਾਵਿਕਾਸ ਅਘਾੜੀ (ਐਮ.ਵੀ.ਏ.) ਦੀ ਨੱਕਾਮੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ ਦਲਿਤ ਵੋਟਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਛਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਸੱਥਾ ਵਾਲੀ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਫਿਰ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ (ਐਸ.ਸੀ.) ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਆਰਕਸ਼ਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਇर्द-ਗਿਰਦ ਵਿਰੋਧੀ ਪੱਖ ਦਾ ਅਭਿਆਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਿਆ, ਜਦਕਿ ਮਹਾਯੁਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੁਆਰਾ ਦਲਿਤ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਓ.ਬੀ.ਸੀ. ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁਟ ਕਰਨ ਦਾ “ਇੱਕ ਹਨ ਤਾਂ ਸੇਫ਼ ਹਨ” ਨਾਰਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਤਰ ‘ਤੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਵੋਟ ਸੇਅਰ ਡਾਟਾ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਮਹਾਯੁਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਐਸ.ਸੀ. ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਕੁਲ ਵੋਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 49.48 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ 67 ਸਧਾਰਨ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ 48.14 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੂੰ ਇਸੀ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਸ਼: 39.43 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ 48.14 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।
ਐਸ.ਸੀ.-ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਕਿਸਨੂੰ ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ
ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰੀ ਰਾਜ ਦੀਆਂ 29 ਐਸ.ਸੀ.-ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 20 ‘ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਨੇ 67 ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 59 ‘ਤੇ ਵੀ ਜਿੱਤ ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਐਸ.ਸੀ. ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕਮ ਤੋਂ ਕਮ 15 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ 10 ਐਸ.ਸੀ.-ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਅਜਿਤ ਪਵਾਰ ਦੀ ਆਗੂਈ ਵਾਲੀ ਐਨ.ਸੀ.ਪੀ. ਨੂੰ 5, ਏਕਨਾਥ ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਆਗੂਈ ਵਾਲੀ ਸ਼ਿਵਸੇਨਾ ਨੂੰ 4 ਅਤੇ 1 ਸੀਟ ਉਸਦੇ ਛੋਟੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦਲ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਦਲਿਤ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੇ ਖ਼ਰਾਬ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ 9 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ 4 ਐਸ.ਸੀ. ਸੀਟਾਂ ਜਿਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਉਧਵ ਠਾਕਰੇ ਦੀ ਆਗੂਈ ਵਾਲੀ ਸੇਨਾ (ਯੂ.ਬੀ.ਟੀ.) ਨੇ 3 ਅਤੇ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੀ ਆਗੂਈ ਵਾਲੀ ਐਨ.ਸੀ.ਪੀ. ਨੇ 2 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ।
ਦਲਿਤ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦਾ ਦਬਦਬਾ
ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਦਬਦਬਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਖ਼ਰਾਬ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਪਸੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 15 ਫੀਸਦੀ ਦਲਿਤ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੀਆਂ 67 ਸਧਾਰਨ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਅਕੇਲੇ 42 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪਰਚਮ ਲਹਰਾਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਜਿਤ ਪਵਾਰ ਦੀ ਐਨ.ਸੀ.ਪੀ. 8 ਅਤੇ ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਿਵਸੇਨਾ 6 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 8 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 3 ਕਾਂਗਰਸ, 2-2 ਸੇਨਾ (ਯੂ.ਬੀ.ਟੀ.) ਅਤੇ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੀ ਐਨ.ਸੀ.ਪੀ. ਦੀ 1 ਸੀਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੀਟ ਪੀਜ਼ੈਂਟਸ ਐਂਡ ਵਰਕਰਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਗਈ ਹੈ।
ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਦਾ ਪਤਨ
ਇਸ ਸਾਲ ਹੋਈਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ 5 ਐਸ.ਸੀ. ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ ਸੰਸਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਖੇਤਰ-ਸਤਹ ‘ਤੇ ਵੀ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੇ ਐਸ.ਸੀ. ਲਈ ਰਿੱਜ਼ਰਵਡ 18 ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਬਢਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ 10 ਐਸ.ਸੀ. ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਢਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਦਲੀਏ ਨੇ ਜਿੱਤ ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 15 ਫੀਸਦੀ ਐਸ.ਸੀ. ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੀਆਂ 67 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸਧਾਰਨ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੇ 37 ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ 26 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸੀ। ਬਾਕੀ 4 ਸੀਟਾਂ ਐ.ਆਈ.ਐੱਮ.ਆਈ.ਐੱਮ. ਅਤੇ ਨਿਰਦਲੀਏ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਬੰਟੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਸੀ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਦਾ ਪਤਨ ਹੋਇਆ, ਜਦਕਿ ਮਹਾਯੁਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੰਖਿਆ ਦੋਗੁਣੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਬਢਾ ਕੇ 59 ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੂੰ 237 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਵੋਟ ਸੇਅਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਯੁਤੀ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਜਿੱਥੇ 288 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 234 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਵਿਰੋਧੀ ਗਠਜੋੜ ਮਹਾਵਿਕਾਸ ਅਘਾੜੀ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝੱਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਓਥੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸਟਰਾਈਕ ਰੇਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ 64 ਫੀਸਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 88.6 ਫੀਸਦੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੁਆਰਾ ਜਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸਟਰਾਈਕ ਰੇਟ 50 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। 2019 ਵਿੱਚ ਇਹ 30 ਫੀਸਦੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਇਹ ਕਬੀਬ 16 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਸੇਅਰ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਐਮ.ਵੀ.ਏ. ਨੂੰ 237 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਵੋਟ ਸੇਅਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਸਟਰਾਈਕ ਰੇਟ ਸੀ 76 ਫੀਸਦੀ
ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੀਆਂ 48 ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 30 ‘ਤੇ ਐਮ.ਵੀ
