01 ਜੁਲਾਈ, 2025 (ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਨਾਮਾ ਬਿਊਰੋ ):- ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸਾਡੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਰਾਤ ਤੱਕ ਭੱਜ-ਦੌੜ, ਤਲਿਆ ਹੋਇਆ ਖਾਣਾ ਖਾਣਾ, ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਜਾਗਦੇ ਰਹਿਣਾ ਵਰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਲੀਵਰ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਉਹ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਪਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਥਕਾਵਟ, ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਵਾਈ ਦੇ ਇਸ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੈ ‘ਯੋਗ’। ਹਾਂ, ਯੋਗਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ, ਮਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸੀਫਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਲੀਵਰ ਦੇ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਯੋਗਾਸਨ
ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਲੀਵਰ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਾਸਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੁਜੰਗਾਸਨ, ਧਨੁਰਾਸਨ, ਨੌਕਾਸਨ, ਅਰਧ ਮਤਸਯੇਂਦਰਾਸਨ ਅਤੇ ਪਵਨਮੁਕਤਾਸਨ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੀਵਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਸਣ ਲੀਵਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭੁਜੰਗਾਸਨ: ਭੁਜੰਗਾਸਨ ਇੱਕ ਆਸਾਨ ਪਰ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ। ਇਸ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪੇਟ ਦੇ ਭਾਰ ਲੇਟਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਸਿਰ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਸੱਪ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੀਵਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ 15-30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਗੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਧਨੁਰਾਸਨ: ਧਨੁਰਾਸਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਯੋਗਾਸਨ ਹੈ ਜੋ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਧਨੁਸ਼ ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਧਨੁਰਾਸਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਦੇ ਭਾਰ ਲੇਟਦੇ ਹਾਂ, ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਫੜਦੇ ਹਾਂ। ਫਿਰ, ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਛਾਤੀ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਲੀਵਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੀਵਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ 20-30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਨੌਕਾਸਨ: ਨੌਕਾਸਨ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇ ਵਰਗੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਨੌਕਾਸਨ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ, ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਦੇ ਭਾਰ ਲੇਟ ਜਾਓ। ਆਪਣਾ ਸਿਰ, ਹੱਥ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਇਕੱਠੇ ਚੁੱਕੋ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ 20-30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਆਮ ਵਾਂਗ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਰਹੋ। ਹਰ ਰੋਜ਼ 20-30 ਸਕਿੰਟ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੇਟ ਦੀ ਚਰਬੀ ਵੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਅਰਧ ਮਤਸਯੇਂਦਰਾਸਨ: ਅਰਧ ਮਤਸਯੇਂਦਰਾਸਨ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਕਮਰ ਨੂੰ ਮੋੜ ਕੇ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਅੰਤੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ, ਡੰਡਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਰੱਖੋ। ਫਿਰ ਖੱਬੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਮੋੜੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਗੋਡੇ ਦੇ ਪਾਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਸੱਜੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਮੋੜੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਕੁੱਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੈ ਜਾਓ। ਹੁਣ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਖੱਬੇ ਪੈਰ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨੂੰ ਫੜੋ ਅਤੇ ਧੜ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੋੜੋ। ਨਾਲ ਹੀ ਗਰਦਨ ਨੂੰ ਵੀ ਮੋੜੋ ਤਾਂ ਜੋ ਨਜ਼ਰ ਖੱਬੇ ਮੋਢੇ ਵੱਲ ਹੋਵੇ। ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ ਆਰਾਮ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਮ ਵਾਂਗ ਸਾਹ ਲਓ। 30-60 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੋ।
ਪਵਨਮੁਕਤਾਸਨ: ਪਵਨਮੁਕਤਾਸਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਯੋਗਾਸਨ ਹੈ, ਇਹ ਲੀਵਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸ, ਐਸੀਡਿਟੀ ਜਾਂ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਦੇ ਭਾਰ ਲੇਟ ਜਾਓ, ਦੋਵੇਂ ਗੋਡਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜੋ। ਗੋਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਵੱਲ ਲਿਆਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਫੜੋ। ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਚੁੱਕੋ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜੋ। 20 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੋ।
ਸੰਖੇਪ:
ਲੀਵਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਭੁਜੰਗਾਸਨ, ਧਨੁਰਾਸਨ, ਨੌਕਾਸਨ, ਅਰਧ ਮਤਸਯੇਂਦਰਾਸਨ ਅਤੇ ਪਵਨਮੁਕਤਾਸਨ ਵਰਗੇ ਯੋਗਾਸਨ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਲੀਵਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਅਤੇ ਡੀਟੌਕਸੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
