ਕਈ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਸੈਂਪਲ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਹੋਏ ਫੇਲ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ 26 ਜਨਵਰੀ (ਪੰਜਾਬ ਖਬਰਨਾਮਾ) – ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ ‘ਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦਾ ਇਸ ਸਾਲ ਨਵਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਬਣਦੀਆਂ 40 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸੈਂਪਲ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਏ ਜਦਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 78 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸੈਂਪਲ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੇਂਦਰੀ ਡਰੱਗ ਸਟੈਂਡਰਡ ਕੰਟਰੋਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਸੀਡੀਐਸਸੀਓ) ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ “ਡਰੱਗ ਅਲਰਟ” ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੀਡੀਐਸਸੀਓ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 40 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਫੇਲ ਹੋਏ ਨਮੂਨੇ ਕਾਲਾ ਅੰਬ, ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ, ਬੱਦੀ-ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ-ਨਾਲਾਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਕਾਂਗੜਾ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰਪੁਰ ਟੈਰੇਸ ਦੀਆਂ ਫਰਮਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਫੇਲ ਹੋਏ ਸੈਂਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 30 ਤੋਂ 35 ਫੀਸਦੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ 50 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਛੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਬੱਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ 8 ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ 5 ਸੈਂਪਲ ਫੇਲ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਸੈਂਪਲ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਹਨ।
ਸੀਡੀਐਸਸੀਓ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 1008 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਟੈਸਟਿੰਗ ਲਈ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 930 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਮਿਆਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਜਦਕਿ 78 ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ, ਪੈਰਾਸੀਟੋਮੋਲ ਸਮੇਤ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਡਿਪਟੀ ਡਰੱਗ ਕੰਟਰੋਲਰ ਮਨੀਸ਼ ਕਪੂਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਬੰਧਤ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਸਟਾਕ ਵਾਪਸ ਮੰਗਵਾਉਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੁਝ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦੀ ਸਥਿਤ ਅਲਾਇੰਸ ਬਾਇਓਟੈਕ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ “ਹੈਪਰੀਨ ਸੋਡੀਅਮ ਇੰਜੈਕਸ਼ਨਾਂ” ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੈਚਾਂ ਦੇ ਅੱਠ ਨਮੂਨੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਬੱਦੀ ਵਿਖੇ ਕਾਨਹਾ ਬਾਇਓਜੈਨੇਟਿਕ ਫਰਮ ਦੇ ਪੰਜ ਨਮੂਨੇ ਵੀ ਫੇਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਨਮੂਨੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ-3 ਟੈਬਲੇਟ ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਬੋਨੇਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਰਖ ਸਮੱਗਰੀ, ਜੋ ਕਿ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਦੀ ਘਾਟ ਪਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਕਾਂਗੜਾ ਦੇ ਕਾਲਾ ਅੰਬ, ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ, ਬੱਦੀ-ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰਪੁਰ ਟੈਰੇਸ ਤੋਂ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 25 ਡਰੱਗ ਫਰਮਾਂ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਫਰਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਦਵਾ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਘੱਟ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੋਨਟੇਲੁਕਾਸਟ ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਲੇਵੋਸੇਟਿਰਿਜ਼ੀਨ ਡਾਈਹਾਈਡ੍ਰੋਕਲੋਰਾਈਡ ਗੋਲੀਆਂ, ਟੈਲਮੀਸਾਰਟਨ ਗੋਲੀਆਂ, ਪ੍ਰੀਗਾਬਾਲਿਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ, ਸਾਈਪ੍ਰੋਹੇਪਟਾਡੀਨ ਐਚਸੀਐਲ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਈਕੋਲੀਨ ਸਿਟਰੇਟ ਸੀਰਪ, ਸੋਡੀਅਮ ਵੈਲਪ੍ਰੋਏਟ ਟੈਬਲੇਟ, ਐਂਪਿਸਿਲਿਨ ਕੈਪਸੂਲ, ਅਮੋਕਸੀਸਿਲਿਨ, ਟ੍ਰਾਈਕੋਰੋਮਜ਼ਿਨ ਐਸਿਡ, ਕੈਪਸੀਲੀਨ, ਟ੍ਰਾਈਕੋਰੋਮਜ਼ਿਨ, ਕੈਪਸੂਲਿਸ, ਟ੍ਰਾਈਕੋਲਿਨ ਕੈਪਸੂਲ, ਟ੍ਰਾਈਹਾਈਡਰੇਟ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਐਮਬਰੋਕਸੋਲ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਲੋਰਾਈਡ, ਟੇਰਬੁਟਾਲਿਨ ਸਲਫੇਟ, ਗੁਆਇਫੇਨੇਸਿਨ ਅਤੇ ਮੈਂਥੋਲ ਸੀਰਪ ਆਦਿ ਉਕਤ ਫੇਲ ਹੋਈਆਂ ਘਟੀਆ ਦਰਜੇ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਦਵਾ ਤੱਤ ਐਲਰਜੀ, ਦਮਾ, ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਮਿਰਗੀ, ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਲਈ, ਸਦਮਾ, ਸਰਜਰੀ, ਖੰਘ, ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਸ ਅਤੇ ਗੈਸਟਿਰਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸੋਜ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਨਸ਼ਰ ਹੋਣ ਪਿੱਛੋਂ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ ਧਨੀਰਾਮ ਸ਼ਾਂਡਿਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਫੇਲ ਹੋਣਾ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ‘ਤੇ ਸਵਾਲੀਆ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦੀ ਵੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
ਦਵਾ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਬਹਗਿਣਤੀ ਕਾਰਨ, ਹਿਮਾਚਲ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਫਾਰਮਾ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 652 ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਯੂਨਿਟ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਰੀਬ 40,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਡਰੱਗ ਇੰਡਸਟਰੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਦੂਜੀ ਦਵਾਈ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਕਥਿਤ ਨੇਤਾ ਜੈ ਰਾਮ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਫਾਰਮਾ ਉਦਯੋਗ ਰਾਜ ਲਈ ਆਮਦਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਫਾਰਮਾ ਹੱਬ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਡਰੱਗ ਕੰਟਰੋਲਰ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਕੰਮ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੀਡੀਐਸਸੀਓ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਫਰਮਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ।
ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸੀਡੀਐਸਸੀਓ ਦੁਆਰਾ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਡਰੱਗ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਜੰਮੂ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਬਿਹਾਰ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ, ਬੰਗਲੌਰ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਚੇਨਈ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਿਤ ਵਾਧੂ 37 ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਘਟੀਆ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
